Dispositie in het Denken-Doen-Voelen model

Mijn boek Veranderen is effe wennen, beschrijft het denken-doen-voelen model, waarbij de paarse ring de gewenning voorstelt. Ik realiseer me nu dat de gele kleur van de omslag – destijds gekozen vanwege het goede contrast – ook  een belangrijke functie vervult. Die staat voor je dispositie ten aanzien van het onderwerp van de gewenning. Dispositie betekent je gemoedstoestand, je aanleg, je verwachtingen en je vatbaarheid voor die nieuwigheid. Hoe sterker iets nieuws daar binnen past, hoe makkelijker de gewenning zal gaan. Omgekeerd, hoe minder iets daarin past, hoe moeizamer de gewenning zal verlopen.

Stom dat ik dit niet eerder heb gezien. Nu ik een introductiecursus over het boek aan het voorbereiden ben, zag ik dit plotsklaps. Door iets vanuit een ander perspectief te bekijken, vallen je opeens nieuwe aspecten op, die je eerder niet zag. Dat valt onder de noemer van selectieve aandacht – onze oogkleppen.

Het toeval – dat niet bestaat – wilde dat een vriendin vertelde dat zij de afgelopen week twee lekke banden reed omdat ze een stoepje niet gezien had, en nu naar de oogarts wilde voor een nieuwe bril. Ik wist haar te overtuigen dat dit eerder een geval van selectieve aandacht was dan van een slechtpassende bril. Ik stuurde haar de volgende link om het verschijnsel selectieve aandacht te ervaren: http://www.theinvisiblegorilla.com/gorilla_experiment.html.

Dit filmpje geeft een schitterende demonstratie van selectieve aandacht. Terwijl je het filmpje bekijkt, moet je in gedachten tellen hoe vaak de drie mannen in witte shirts een bal overspelen. Door je aandacht daarop te richten, zie je niet dat er een gorilla door het beeld loopt… Die zie je pas als je je aandacht daarop richt bij het filmpje voor de 2^e keer bekijken.

Als je weet wat je wilt of graag wilt hebben, is je aandacht daarop gericht. Dan zal de aanpassing makkelijk zijn. Als je iets niet verwacht, is wennen erg moeilijk. De PC van mijn vrouw is net overgezet naar Windows 10, met een compleet nieuwe interface. Allerlei dingen die ze gewend was in Windows 7, gaan ogenschijnlijk heel anders, met alle problemen van dien. Die passen niet in haar dispositie. Ze is er niet voor gewaarschuwd door onze schoonzoon – de computerexpert – want hij is inmiddels al lang gewend aan Windows 10. Wij alleen nog niet…

Maar die gewenning zal binnen enkele weken wel komen, daar ben ik van overtuigd. Zoals we al aan veel veranderingen gewend zijn geraakt in ons leven. Maar dat zal makkelijker gaan naarmate ze meer passen in onze dispositie. Kortom: Blijf op de hoogte van de komende veranderingen en pas je dispositie aan – dan lukt het effe wennen daarna sneller en beter.

Hein van Steenis (7 april 2016)