Ai robot

Mijn kleindochter wil kunstmatige intelligentie gaan studeren, een artikel in de Volkskrant over de mensenrechten van robots, en cultfavoriet WestworId uit 1973 is tot een serie  over robots verwerkt. Na die van 26 januari 2016, daarom tijd voor een tweede blog over robots (of computers).

In januari stelde ik dat robots geprogrammeerd moeten worden en dus alleen werk kunnen doen dat je tot in alle punten en komma’s kunt beschrijven – een moeizame zaak die veel menselijke intelligentie vraagt. En verder dat we ons wel moeten voorbereiden op de vervanging van mensen, die routinematig werk doen, door robots. Mensen blijven nodig voor creatief werk, zoals het ontwikkelen en inzetten van robots.

Het begrip ‘robot’ is ontstaan in 1920, in het toneelstuk RUR van Karel Capek, afgeleid van het Tsjechische woord ‘robota’, dat saai werk of dienstbaarheid betekent. Isaac Asimov formuleerde rond 1950 drie wetten voor de robotica, kort gezegd: 1. Een robot mag een mens geen letsel toebrengen, 2. Een robot moet door mensen gegeven orders uitvoeren, en 3. Een robot moet zichzelf beschermen.

In de Volkskrant van 3 oktober twee pagina’s over Westworld, een serie gebaseerd op de film uit 1973, die te zien is via HBO/Ziggo. Dit wordt blijkbaar een langdurige serie, waarbij de robots steeds meer menselijke trekjes gaan vertonen. De grote vragen zijn volgens Chris Buur: Als de pretparkschepper Anthony Hopkins steeds maar realistischer androïds maakt, wanneer begint dan de verantwoordelijkheid voor het welzijn van je schepsels? En hoe kunnen we ze nog onder controle houden?

Advocaat Antoinette Vlieger werpt in dezelfde Volkskrant de vraag op of robots ook mensenrechten hebben. De verschillen tussen mensen en robots zijn niet duidelijk gedefinieerd in de Verklaring van de Rechten van de Mens, en in verschillende Terminator-films keren robots zich tegen hun scheppers. Voordat het te laat is, moeten juridische vakidioten daarom kill-switches voor robots verplicht stellen in wetten en verdragen.

Hans de Boer, voorzitter VNO-NCW, ziet voor werkgevers vooral veel kansen voor robots. Robots zullen de samenleving onafwendbaar ingrijpend gaan veranderen. Mijn indruk is dat hij niet ernstig wil nadenken over de consequenties voor de getroffen medewerkers. Robots zullen steeds meer routinematig werk gaan overnemen van mensen, maar wat moeten die mensen dan gaan doen? De keus is werkloos worden of omgeschoold worden voor ander werk! Over dat laatste hoor ik vrijwel niets, dus dreigt een nog grotere werkeloosheidsgolf dan bij de kantoorautomatisering in de afgelopen jaren.

Tot slot nog iets over mijn kleindochter die over een jaar kunstmatige intelligentie wil gaan studeren. Geen slechte keus, denk ik, een vak van de toekomst gezien de huidige interesse. Niet zozeer voor de technische kant, maar meer voor de sociale aspecten; er zijn techneuten genoeg. Hopelijk kan zij met haar sociale intelligentie helpen de onverbiddelijke  opkomst van robots goed te gaan begeleiden. Want op dat gebied is er nog veel te doen!

Hein van Steenis (12 oktober 2016)