Is het heelal een hologram en wij een simulatie?
In de Volkskrant van 11 maart 2017, een 7-pagina’s groot verhaal van Maarten Keulemans over deze twee vragen. Zijn wij een projectie of zijn we echt? In het befaamde Fermilab in de buurt van Chicago onderzoekt men dit met een ‘Holometer’, een opstelling van twee haaks op elkaar geplaatste laserbundels in twee 40m lange tunnels. Daarmee denken ze kleine verstorinkjes te kunnen meten die miljarden malen kleiner zijn dan de kern van een waterstofatoom. Dat zou een sterke aanwijzing zijn dat de realiteit een hologram is, een driedimensionale projectie vanaf de rand van het heelal. Het heelal kort naar de oerknal blijkt uitstekend wiskundig te beschrijven zijn als een hologram…
Waarom die verstorinkjes een aanwijzing daarvoor zouden zijn, ontgaat mij grotendeels – ik ben blijven steken in de onzekerheidsrelatie van Heisenberg. Maar prof. ’t Hooft en anderen menen dat het heelal bestaat uit een opeenstapeling van pixelachtige blokjes. gerangschikt in een rooster. Die blokjes kunnen elkaar verstoren, is de achterliggende gedachte – en dat zouden wetenschappers met de Holometer willen aantonen.
Theooretisch physicus Verlinde begint zijn voordrachten tegenwoordig met een plaatje met groene kriebeltekentjes uit The Matrix, omdat hij gelooft dat we uiteindelijk opgebouwd zijn uit informatie. Ik denk nog steeds aan atomen en moleculen, en inmiddels zijn ook al snaren voorbijgekomen. ’t Hooft kan zich een nog extremere visie op het heelal voorstellen, misschien is het helemaal niets anders dan de wereld van getallen met al hun bijzondere eigenschappen. Super super big data? Maar hij weet niet hoe dat te bewijzen is, want waar staat die kwantumcomputer te draaien? Of misschien is elk van die pixels zelf wel een kwantumcomputer, fantaseer ik? Hoe klein moeten we denken om groots te zijn?
Een conclusie van Verlinde is in ieder geval dat áls we in een simulatie leven, dat het programma van die computer dan wel erg goed geschreven is. En ook erg goed getest, voeg ik daaraan toe! Denk maar aan die exacte natuurwetten. Mensen zijn niet zo perfect geprogrammeerd als de natuur. Over mensen valt niet erg veel universeels te zeggen, die verschillen enorm en voldoen niet aan wetmatigheden – dat maakt ze juist interessant!
Toeval bestaat niet, maar het wilde wel dat ik na het schrijven van deze alinea’s een prachtig concert van 16e en 17e -eeuwse muziek bijwoonde, met een duo van een sopraan en een cornetto, een in onbruik geraakte soort kromme fluit. Dat herinnerde me weer aan het verschil tussen levende wezens en dode dingen zoals computers. Mogelijk allebei informatie, maar wat een verschil in creativiteit! “Strooi bloemen, strooi lelies/Alleluia/Laat ons allen gekleed zijn met de heilige engelen/in kledingstukken van plezier en vreugde.” – Adembenemend!
Hein van Steenis (15 maart 2017)
