Codeerkunde?

In de NRC van 21 maart 2017 breken Maarten Huygen en Liza van Lonkhuyzen een lans voor codeerkunde in plaats van de ouderwetse scheikunde. Codeerkunde is les in programmeren voor groep 7 en 8 van de basisschool. Is dat nuttig of is er een beter alternatief?

Mijn gedachten dwalen af naar mijn tijd bij IBM. Bijna 60 jaar geleden kwam ik daar in dienst en ik heb er een reuze tijd gehad bij het ontwikkelen van leessystemen voor de bankwereld. Na 13 jaar veranderde de missie van onze vestiging en mocht ik een jaar freewheelen tot ze wat anders voor me hadden (goede oude tijd).

Een van de dingen die ik toen gedaan heb, was mij bekwamen in APL (A Programming Language) , een, heel compacte programmeertaal. Daarmee kon je grote systemen bouwen van universele bouwstenen. De grote lol was die bouwstenen zo algemeen mogelijk maken. Maar APL is helaas vrijwel ter ziele.

Wat ik daarvan geleerd heb, is in de eerste plaats dat je een computer alles kunt laten doen wat je maar kunt beschrijven; als je dat niet kunt, kun je hem niet programmeren. In de tweede plaats dat programmeren niets voor mij was, want je moet akelig punctueel zijn. Letterlijk! Een satelliet miste zijn doel omdat een punt en een komma waren verwisseld in zijn programma (vanwege de verschillen in  Angelsaksische en Europese getalnotatie). En ook een onjuiste gedachtegang wordt daar onmiddellijk afgestraft.

Dat brengt me op een beter alternatief voor codeerkunde:  zinvol denken en redeneren. Dat is overal nuttig, niet alleen bij programmeren! Politici maken dankbaar gebruik van onzuiverheden in hun taal om hun ideeën te verkondigen, en de commercie is daar een meester in. Zuivere taal en zuiver denken is op alle terreinen nuttig – gedurende de hele rest van je leven –  om te communiceren wat je te zeggen hebt en je niet voor de gek te laten houden. Dat is een goede basis voor iedereen, en heel veel nuttiger dan coderen of scheikunde alleen.

En het mooie is dat je voor het doceren van zinvol redeneren en denken geen nieuwe hulpmiddelen nodig hebt. Geen bee-bot, plugbard of iPad, alleen onze Nederlandse taal! Aan de hand van litteratuurvoorbeelden, kun je eenvoudig kinderen laten leren hoe je zinvol kunt redeneren en denken door onze taal goed te gebruiken. In plaats van passieve literatuurlessen, kun je actief voorbeelden gebruiken om kinderen te laten zien hoe de logica in taal werkt.

Niet meer vragen ‘Wat bedoelt de schrijver daarmee?’, maar laten zien hoe je door kleine veranderingen in een zin en dingen weglaten of toevoegen, die zin een heel andere betekenis kunt geven. Dat kan heel goed interactief in de klas, door er een leuk spelletje van te maken. Dan kunnen kinderen gelijk leren dat je ook kunt communiceren om begrepen te worden, niet alleen om hard te schreeuwen wat je ergens van vindt. Bovendien, als je zinvol kunt denken, kun je coderen later altijd nog makkelijk leren!

Dit voorstel voor het basisonderwijs verschilt van Computational Thinking (CT), dat pleit voor onderwijs in het structureren van een probleem, abstractie en abstraheren, en algoritmes. Dat is voor na de basisschool, denk ik.

Helaas is onze mensentaal ook vaak een kwestie van punten en komma’s, en die heb ik in de loop van mijn leven moeizaam moeten leren gebruiken… Had ik dat maar eerder geleerd. Wie weet wat ik dan had kunnen bereiken?!

Hein van Steenis (26 maart 2017)