Techniek ons de baas?

In de NRC van 20 mei 2017 staat een column van managementgoeroe Ben Tichelaar “Waarom techniek ons de baas moet worden.” Zijn argument is dat mensen zo onbetrouwbaar zijn dat we het voldoen aan bepaalde regels moeten overlaten aan computers, want die zijn veel betrouwbaarder dan mensen.

Voorbeelden die hij noemt, zijn o.a. maximaal 30km rijden, een fiets die je smartphone uitzet als je harder dan 8km per uur rijdt, en zelfrijdende auto’s, die allemaal moeten zorgen voor een feilloze uitvoering van onze regels. En als goeroe moet je ook groter kunnen denken, een besturingssysteem voor onze planeet dat het kappen van bossen verhindert en overbevissing beletten, en zijn verwarming automatisch een paar graden lager zet.

De menselijke tragiek – volgens Tichelaar – is dat we best in staat zijn goede regels op te stellen, maar zo ontzettend beroerd zijn om ons daar te houden. Zijn ideale wereld: de mens bedenkt creatieve en mooie dingen, en de techniek zorgt voor een feilloze uitvoering daarvan. Een heldere taakverdeling, toch?

Het is alleen zo jammer – naar mijn idee – we het zo moeilijk eens kunnen worden over wat de goede wetten en regels  zijn. Lang niet iedereen zal onze snelheidsregels juist vinden. En er zijn genoeg jongeren voor wie hun smartphone inmiddels heilig is, en het zeker niet eens zijn dat zij in hun online-wereld niet direct zouden kunnen reageren. Snapchat heeft 2,5 miljoen gebruikers in Nederland, die maar een aantal seconden de tijd hebben om een foto te bekijken en te reageren. En er zijn ongetwijfeld landen die het kappen van oerwoud en overbevissing niet willen tegenhouden omdat hun economie daaronder zou lijden, mensen minder te eten geeft.

Om Tichelaars ideeën uit voeren zou een landelijke of wereldlijke dictator nodig zijn, en we weten allemaal dat macht corrumpeert. Een verlichte dictator wordt in geen tijd een echte dictator, ook al beweert hij eenvoudig het tegendeel. Die prijs is een feilloze uitvoering wetten en regels niet waard, naar mijn smaak.

Erger nog, door onze verantwoordelijkheid af te schuiven op computers, zouden we nergens meer voor verantwoordelijk zijn. Het is begrijpelijk dat we gebukt gaan onder onze verantwoordelijkheden, maar wat voor zin heeft ons leven nog zonder verantwoordlijkheden?

En het allerergste vind ik Tichelaars mening dat computers onfeilbaar zijn. Dat je zo iets durft te schrijven een week nadat 200.000 computers wereldwijd op slot zijn gezet door een virus. Waarbij een mens bij toeval de verdere verspreiding heeft voorkomen. Is een computer werkelijk betrouwbaarder dan een mens?

Dus koester je autonomie, zolang het nog kan. En besef hoe belangrijk het is om mens te zijn, en niet door een computer geregeerd te worden!

Hein van Steenis (21 mei 2017)