Perfectie bij mens en robot

Vandaag zaterdag 17 juni 2017 Trooping the colour op BBC, een jaarlijks terugkerend spektakel van marcherende manschappen ter ere van de verjaardag van de Britse koningin Elizabeth II. Het bijna perfecte paraderen met vaandel levert een kleurrijk spektakel op. Je zou willen dat onze politici in Den Haag ook zo goed konden samenwerken…

Toch gaat het niet altijd even strak, de rijen zijn soms wat rafelig. Vandaar dat de gedachte bij mij opkwam om hiervoor robots te gaan gebruiken. Robots kunnen hiervoor prima gebruikt worden, want het hele protocol ligt muurvast. Robots zijn allemaal precies even groot en kunnen in perfecte harmonie samen de ingewikkelde passen uitvoeren. Het enige dat nog nodig is: robots te paard, maar ook paarden kunnen gerobotiseerd worden!

Trooping the colour lijkt me daarom een ideale toepassing voor robots. Kan makkelijk betaald worden door het spektakel wat vaker te herhalen – toeristen genoeg in Londen. De huidige schilderachtige uitrusting met medailles en versierselen kunnen prima geschilderd worden, zodat het spektakel ook in weer en wind opgevoerd kan worden. Voor de uitwendige vormgeving kan men terecht bij het terracotta leger dat rond het begin van onze jaartelling gemaakt is ter ere van de eerste keizer van China,  Qin Shi Huangdi. Als keizerlijk eerbetoon voor de Britse vortin.

De dag ervoor een verhaal in de kranten over Ronald Giphart die een robot gaat trainen om opwindende literatuur te schrijven. Deze robot is door het Meertens Instituut gevoed met 10.000 romans, zodat hij zinnen met adequate grammatica én literaire kwaliteit kan genereren. “Ik typ een paar woorden en de robot geeft een voorzet voor een zin,” zegt Ronald Giphart. Zijn inbreng is verder nog wel nodig om de zinnen leesbaar en logisch te maken.

Dit is voor mij geen nieuws, moet ik zeggen. Ten tijde van IBM’s S/360 systemen – 50 jaar geleden –  was er al een programma Shockspeare dat automatisch Shakespeareriaanse zinnen produceerde. Gebruikmakend van een vaste zinstructuur, kon het programma voor elke zin willekeurig kiezen uit een groot aantal alternatieve onderdelen. Resulterend in  perfecte grammaticale zinnen, waarvan de onderdelen helaas zonder enige logica aan elkaar geknoopt waren. In honderd- of duizendtal. Wel opwindend, vonden we!

Maar schrijven lijkt me niet een ideale toepassing voor robots. Mensentaal is erg onlogisch, en een verhaal schrijven vereist een sterke rode draad – niet speciaal dingen waaraan een robot een bijdrage zal kunnen leveren. Verhalen worden bovendien pas interessant en spannend als ze afwijken van wat er eerder geschreven is. Steeds dezelfde perfectie verveelt ons snel.

En dat is het verschil tussen mensen en robots. Robots zijn perfect en mensen zijn dat niet! Sommige mensen zoeken wel de perfectie, maar dat lukt nooit voor 100%. En als ze te perfect willen zijn, wordt dat hun ondergang – dan wordt hun nastreven van perfectie dwangmatig. Dan hebben ze het idee dat ze steeds falen, en daar worden ze depressief van of nog erger.

En het is maar goed dat robots niet kunnen denken zoals wij. Stel dat deze perfecte machines plotseling het idee zouden krijgen dat zij – net als mensen – niet perfect zouden willen zijn! Dan zouden ze mogelijk depressief van hun dwang tot imperfectie kunnen worden. En dan zijn de gevolgen niet te overzien. Stel je voor dat een robot zo’n blog als deze zou kunnen schrijven!

Hein van Steenis (17 juni 2017)