Onze waarnemingservaring (= bewustzijn)
In mijn vorige blog stelde ik: bewustzijn is onze waarnemingservaring. Een ervaring die positief en negatief kan werken op ons welzijn en functioneren. In de Volkskrant van 12 augustus 2017 staat een artikel over muzikaal als medicijn. “Het vermeende Mozart-effect, waardoor je slimmer wordt als je naar Mozart luistert? Onzin.” Mogelijk niet slimmer, maar Mozarts sprankelende muziek kan je wel degelijk stimuleren!
Gemma Veenhuizen schrijft dat muziek therapeutisch kan werken, vooral als het je lievelingsmuziek is en je de muziek zelf kunt maken. Zij stelt dat het effect wetenschappelijk nauwelijks te bewijzen valt, maar het effect wel duidelijk aanwezig is en werkt bij mensen met een neurologische aandoening of psychische stoornis. Ik denk overigens bij iedereen.
Dat het effect geldt voor al onze zintuigen (horen, zien, voelen, ruiken en proeven), niet alleen voor muziek. In een mooie omgeving voel je je fijner dan in een kale of kille omgeving. Bepaalde stoffen en de aanraking van je geliefde voelen plezierig aan, andere stoffen juist niet. Aromatherapie kan je in verschillende stemmingen brengen – ruiken. En we kunnen genieten van eten of dat vies vinden – proeven!
Onze waarnemingservaring (bewustzijn) komt tot stand via onze vijf zintuigen en maakt dat we ons lekker of vervelend voelen. Goed of slecht in ons vel zitten is uiteraard een lichamelijke ervaring, de waarnemingservaring als feedback van ons brein terug naar ons lichaam. Ik denk niet dat ons brein zelf erg gevoelig is – die verwerkt alleen de signalen van onze zintuigen en koppelt het resultaat terug naar ons lichaam. Dat resultaat kan allerlei chemische reacties teweegbrengen, daardoor kun je bij voorbeeld ook zonder drugs euforisch worden. Dat dit bij ieder mens verschillend zal werken, is waarschijnlijk de reden waarom het therapeutisch effect moeilijk wetenschappelijk te bewijzen valt.
Het zal duidelijk zijn dat ons lichaam een essentiële rol speelt in menselijk bewustzijn. En dus ook in menselijke intelligentie! Zonder lichaam voel je niets. In onze Westerse wereld zien we intelligentie – goed kunnen schaken, Go spelen en dergelijke – als het hoogst bereikbare doel, en hebben we minder oog voor ons lichaam. In het Oosten heeft men gewoonlijk meer respect voor het lichaam. Lichaam en geest zijn daar een meer gelijkwaardige yin en yang. In mijn ogen is dat een zuiverder voorstelling van zaken.
Ik denk dat je lichaam ook een belangrijke rol speelt bij het leren van je ervaringen, en dat je zonder lichaam niet veel zal kunnen bijleren. Computers kunnen uitstekend leren uit het verleden – getuige AI, de perfecte imitatie van het verleden – maar vanwege onze beperkte herinnering hebben wij moeten leren vooruitzien en creatief zijn vanwege de beperkte ervaringen die ons bijblijven.
Als volwassenen zullen we steeds bij moeten leren. Dat moeten we zelf doen, met respect voor ons lichaam. Begrijpen dat het geen zin heeft je lichaam kapot te werken tot je een burnout krijgt. Begrijpen dat je je lichaam verpest door overmatig zitten, snoepen of drinken. Dat de jacht naar meer geld of macht als enige doel je niet gelukkig maakt, maar dat je ook moet genieten van je lichaam. Voor bazen geldt dat ze het nodige respect moeten hebben voor het lichaam van hun medewerkers, ze die niet zien als robots die alleen maar werken. En dat we elkaar moeten stimuleren, niet de grond in boren.
We kunnen nu veel routine werk overlaten aan slimme computers en robots, en daardoor een betere balans tussen geest en lichaam realiseren. Doen we dat ook?
Hein van Steenis (14 augustus 2017) Zie verder www.vsteenis.nl
