Corona en intelligentie

De coronacrisis begin dit jaar vraagt om enkele opmerkingen en kanttekeningen om zaken in perspectief te zetten.

De lockdown heeft tot gevolg dat veel communicatie nu noodgedwongen online plaatsvindt want we mogen niet meer bij elkaar op bezoek in de nieuwe anderhalve-meter maatschappij. Daarbij wordt het door mij verfoeide taalgebruik verder uitgebreid. In de NRC (3 april 2020) de kop:  “Ouders zwichten, kinderen veel meer op schermen”. Dat wordt dringen op een scherm van 6 of 15 inch! Vergelijkbaar: achter de computer zitten. Daar is weinig ruimte en zijn veel kabels! Waar komt dit gebruik toch vandaan? En waarom gebruiken we niet gewoon: voor het scherm of voor de computer zitten?

Verder de ‘intelligente lockdown’ die onze regering heeft afgekondigd. Als ik het goed begrijp, betekent dat een ‘beperkte lockdown’ vergeleken met een totale lockdown die in sommige landen is afgekondigd. Intelligent wordt mogelijk gebruikt omdat we ons gezond verstand moeten gebruiken om te bepalen wat wel en niet kan. Zo’n lockdown vereist een zekere intelligentie bij mensen, maar is zeker niet intelligent! Hooguit slim of onverstandig, dat maken experts later wel uit.

En dan was er nu ook een appathon, de vraag van onze overheid naar een app voor een contactonderzoek van het coronavirus voor de GGD. Het woord is afgeleid van hackathon, een bijeenkomst van ICT-gerelateerde mensen om gezamenlijk aan een thema of probleem te werken (to hack: een probleem in mootjes hakken om ze te kunnen programmeren).

Het was van tevoren te voorspellen dat de appathon een amateuristische mission impossible was. Er zijn heel weinig mensen getest want testen is te duur, dus wat wil je daarmee bekijken? Bovendien kun je mensen niet dwingen de app te gebruiken. Je zult beide mensen moeten identificeren met een voor hen unieke identificatie en de contacten moeten centraal opgeslagen worden – dat betekent om privacy-problemen vragen. Open draadloze communicatie (mens – mens) die de telefoonbeveiliging op de proef zal stellen; verschillende protocollen en afstandsbepaling leveren extra problemen. En dan de centrale verwerking, die uitermate goed beveiligd moet worden en gecompliceerd zal zijn. Bovendien moesten die voorstellen ook nog binnen een week of zo ingeleverd worden! En een week later operationeel zijn! Een meer amateuristische onderneming is nauwelijks voor te stellen, en dan helemaal van een overheid die de term intelligente lockdown wist te bedenken. Vandaag werd bekend dat minister De Jonge nu zelf een groep gaat samenstellen om een beperkte app op basis van postcodegebied te ontwikkelen…

Intelligentie blijft voorbehouden aan levende wezens, naar mijn mening. Dingen zoals een computer of zijn programma, zijn niet intelligent. Volgens mij gaat intelligentie gepaard met verantwoordelijkheid kunnen nemen en met een lichaam hebben (zie Hubert L. Dreyfuss), dus niet een ding of iets abstracts. Daarom is intelligentie alleen mogelijk bij levende wezens die verantwoordelijkheid kunnen nemen en de consequenties daarvan kunnen voelen. Het coronavirus zit buitengewoon slim in elkaar, zie het uitgebreide artikel in de NRC van 18 april 2020: “We hebben een neus voor dit nieuwe coronavirus”. Maar het is niet intelligent want het leeft niet en kan geen verantwoordelijkheid nemen.

Intelligentie is ook individueel: een groep heeft geen lichaam en kan geen verantwoordelijkheid nemen. Nietsche schreef al eerder dat krankzinnigheid de uitzondering is in individuen, maar de regel in groepen. I.L. Janis beschreef vervolgens ‘groepsdenken’ als de achteruitgang van helder denken, werkelijkheidsgevoel en moreel oordelen als gevolg van spanningen binnen de groep. Dit heeft een sterker effect wanneer het een politieke groep betreft. En nog sterker als een beslissing in paniek genomen wordt en het uiteindelijke doel niet duidelijk is. De appathon van deze regering is daarvan een extreem voorbeeld.

Hein van Steenis (22 april 2020) 



Reacties zijn gesloten.